Καθώς πλησιάζει η ημερίδα για τη μηχανική μετάφραση που έχουμε οργανώσει στο Dimetra Academy, διατυπώνονται ενδιαφέρουσες απόψεις και προβληματισμοί. Ένα ερώτημα πoυ φαίνεται να τίθεται από πολλούς συναδέλφους είναι το εξής: υπάρχει διαφορά μεταξύ των εργαλείων υποβοήθησης της μετάφρασης –των γνωστών σε όλους μας CAT tools– και της μηχανικής μετάφρασης;
Πρέπει να πω ξεκινώντας πως δεν είμαι ειδική στη μηχανική μετάφραση, έχω περίπου 20 χρόνια εμπειρίας ως μεταφράστρια και ως χρήστης εργαλείων υποβοήθησης της μετάφρασης, ενώ πρόσφατα δοκίμασα να ενσωματώσω στη μεταφραστική ροή εργασίας τη μηχανική μετάφραση. Παραθέτω, λοιπόν, τα συμπεράσματα στα οποία έχω καταλήξει για τη μηχανική μετάφραση από το σύντομο χρονικό διάστημα που την χρησιμοποιώ.
Τι σημαίνει μηχανική μετάφραση για τον επαγγελματία μεταφραστή;
Θα ξεκινήσω δίνοντας έναν ορισμό για τη μηχανική μετάφραση. Η μηχανική μετάφραση είναι ένα σύστημα χτισμένο με επιλεγμένους γλωσσικούς πόρους, ιδανικά σε ένα συγκεκριμένο πεδίο. Οι πόροι αυτοί μπορεί να είναι είτε ευρέως διαθέσιμοι, είτε πόροι του μεταφραστή, δηλαδή οι μεταφραστικές του μνήμες, τα γλωσσάριά του, τα σώματα κειμένων που έχει συγκροτήσει.
Ένα σύστημα μηχανικής μετάφρασης είναι μια εφαρμογή την οποία τροφοδοτούμε με γλωσσικά δεδομένα και την οποία εκπαιδεύουμε χρησιμοποιώντας τεχνολογίες μηχανικής εκμάθησης ώστε να μας δώσει μεταφρασμένο κείμενο απευθείας ή μέσω των CAT tools.
Είναι φανερό ότι η ποιότητα κειμένου που λαμβάνουμε από ένα σύστημα μηχανικής μετάφρασης εξαρτάται από δύο παράγοντες: την ποιότητα των γλωσσικών πόρων με τους οποίους τροφοδοτούμε το σύστημα και το επίπεδο των τεχνολογιών μηχανικής εκμάθησης που χρησιμοποιούμε.
Συνέργεια ανθρώπου και μηχανής
Με βάση την εμπειρία μου από τη χρήση CAT tools τα τελευταία 15 χρόνια και από την πρόσφατη ενσωμάτωση σ’αυτά ενός συστήματος μηχανικής μετάφρασης που ανέπτυξα με βάση τους γλωσσικούς πόρους που διαθέτω, θεωρώ πως η μηχανική μετάφραση είναι η φυσική εξέλιξη και βελτίωση των εργαλείων υποβοήθησης. Ενώ ένα CAT tool επαναφέρει, ανάλογα με τον βαθμό ομοιότητας, προτάσεις ή μέρη προτάσεων που έχουν ήδη μεταφραστεί και αποθηκευτεί στη μνήμη, ένα σύστημα μηχανικής μετάφρασης συνδυάζει γλωσσικούς πόρους με βάση ένα στατιστικό ή νευρωνικό μοντέλο και παράγει αποτελέσματα ποιότητας και ακριβείας ίδιας με εκείνης των επιλογών μερικής αντιστοίχισης ή αλλιώς fuzzy matches.
Αξίζει τον κόπο;
Χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για να δημιουργηθεί μια καλή μεταφραστική μνήμη και χρειάζεται ίσως περισσότερος χρόνος και προσπάθεια για να εκπαιδευτεί ένα σύστημα μηχανικής μετάφρασης για το οποίο ο μεταφραστής πιθανότατα να χρειαστεί τη βοήθεια ενός ειδικού της τεχνολογίας της μετάφρασης. Ουσιαστικά 3 είναι τα βασικά συστατικά ενός συστήματος μηχανικής μετάφρασης.
- Μεγάλος όγκος γλωσσικών πόρων
- Μια εφαρμογή για την εκπαίδευση της μηχανικής μετάφρασης
- Ένας ειδικός που θα παραμετροποιήσει το σύστημα
Τα αποτελέσματα που δίνει η μηχανική μετάφραση ποικίλουν ανάλογα με το μοντέλο που έχει χρησιμοποιηθεί. Ωστόσο, οποιοδήποτε μοντέλο κι αν έχει χρησιμοποιηθεί, το σύστημα βοηθά σημαντικά στην αύξηση της παραγωγικότητας και στη μείωση της κόπωσης του επαγγελματία δίνοντας του την ευκαιρία να προσφέρει καλύτερο αποτέλεσμα σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
Το παρόν και το μέλλον
Καθώς η γλωσσική βιομηχανία παίρνει τη μορφή οικοσυστήματος με την τεχνολογία να παίζει ισότιμο ρόλο με τον μεταφραστή, και καθώς οι εξελιγμένες τεχνολογικές εφαρμογές είναι πλέον προσβάσιμες σε όλους είναι κατάλληλη η στιγμή για τους μεταφραστές να αξιοποιήσουν τους πόρους που έχουν χτίσει ώστε να διαμορφώσουν ένα καλύτερο επαγγελματικό παρόν και μια στιβαρή βάση για το μέλλον.